مرجع کامل سیستم های صوتی ایران

یک سیستم،برای اینکه صدای دلخواه شما را بدهد،باید اکولایزر و تنظیمات مربوط به آن را داشته باشد.اکولایزر،از نظر جنس،به دو نوع نرم افزاری و سخت افزاری تقسیم میشود.در اکولایزر های نرم افزاری،پردازنده سیستم،یا ضبط و در اکولایزر های سخت افزاری،فیلتر ها و تقویت کننده ها،وظیفه ی تنظیم صدا را دارند.اما فرق زیادی ندارد چه از طریق نرم افزار و چه از طریق سخت افزارصدا را تنظیم کنیم.مهم این است که بدانیم اکولایزر چیست و درست صدا را تنظیم کنیم.اما اکولایزر از نظر نوع،به دو نوع اصلی پارامتریک و گرافیکی تقسیم میشوند.

اکولایزر گرافیکی:این اکولایزر،بیش تر به درد سخت افزاری بودن میخورد تا نرم افزاری.اما با نرم افزار ها نیز به راحتی مچ میشود.این اکولایزر،از 2 بانده (بیس و تریبل)شروع میشود تا 30 بانده.ساختن اکولایزر های بیش تر از30باند معمولا توجیهی ندارد،و دقت بسیار بالا و بیش از حد،نیاز و مهم نیست.در این اکولایز ها،هر فرکانسی که تقویت یا تضعیف میشود،یک باند دامنه ای دارد که تا حد امکان سعی میشود به باند کاری نزدیک باشد اما تداخل نداشته باشد.یعنی مثلا با تنظیم بیس،تمامی فرکانس های زیر 250-500هرتز(بسته به نوع)تنظیم شوند اما با فرکانس های بالا تر از 250-500هرتز کاری نداشته باشند و یا کمترین اثر را رویشان بگذارند.در عوض،با زیاد کردن تریبل،فرکانس های بالای 1 کیلو هرتز(کمتر بیش تر بسته به نوع)به خوبی زیاد شده و کمترین اثر را روی فرکانس های بیس بگذارند.در اکولایزر هایی با تعداد باند بیش تر،این دقت باید افزایش پیدا کند.معمولا اکولایزر های تا 3 بانده به صورت ولوم پیچی،و بیش از 3 بانده،با ولوم های خطی،ساخته میشوند.گذاشتن این ولوم ها روی وسط(فلتFLAT)،هیچ تغییری در فرکانس ایجاد نمیکند،و با کم کردن و زیاد کردن متناسب با قدرت اکولایزر،فرکانس مد نظر را کم و زیاد میکند.این اکولایزر ها باید درست تنظیم شوند تا مفید باشند.تنظیم نا درست این اکولایزر ها میتواند منجر به فید بک،و یا آسیب به بلندگو یا امپلی فایر گردد.زیاد کردن تمامی ولوم های این اکولایزر،به بهانه ی زیاد شدن حجم صدا،کار درستی نیست.بستن تمامی ولوم ها نیز به معنای خارج کردن اکولایزر از مدار نیست!اگر از اکولایزر نمیخواهید استفاده کنید و دکمه ی خاموش/روشن ندارد،تمامی ولوم ها را روی وسط بگذارید.در اکولایزر های چند بانده،معمولا ولوم های سمت چپ برای تنظیم فرکانس های بیس هستند(زیر 500هرتز).کم بودن این فرکانس ها باعث خشک بودن صدا و به خصوص موسیقی خواهد شد.زیاد بودن این ولوم ها،باعث خفه شدن صدا،اکو شدن و بم شدن بیش از حد صدا،و همچنین فشار بر روی ووفر و سوختن آن خواهد شد.هرچه به وسط نزدیک میشویم،ولوم های مید را در اختیار داریم(500تا 6 کیلو هرتز).کم کردن این ولوم ها باعث بسته شدن طنین و آهنگ صدا میشود.زیاد کردن این ولوم ها سردرد آور است،همانند کشیدن ناخن روی تخته سیاه!و ولوم های سمت راست،ولوم های تریبل هستند،کم کردن این ولوم ها باعث کاهش شفافیت صدا و زیاد کردنشان سرگیجه آور است،و همچنین فشار بر روی تیوتر ها میاورد.بهترین حالت عمومی این اکولایزر ها برای گوش دادن به موسیقی،این است که کمی فرکانس های بیس و تریبل را زیاد کنیم و ولوم های مید را روی وسط بگذاریم(اکولایزر u شکل).برای مداحی،باید ولوم های بیس و تریبل،(به خصوص بیس)را تا حدی که صدای مداح و یا خواننده خشک و بی کیفیت نشود کم کرد،و فرکانس های مید را بسته به جنس صدای مداح یا خواننده تنظیم کرد.

اکولایزر گرافیکی نرم افزاری:

اکولایزر های پارامتریک:این اکولایزر ها کمی حرفه ای تر از اکولایزر های گرافیکی باید تنظیم شوند،و تنها کسی که درک کاملی از تمامی فرکانس های صدا دارد میتواند این اکولایزر ها را تنظیم کند.این اکولایزر ها از تک بانده(ترکیبی با گرافیکی)تا حداکثر 5 بانده ساخته میشوند.ساختن این اکولایزر ها با تعداد باند بیش از 5،اصلا توجیهی ندارد،اما،این اکولایزر ها برخلاف اکولایزر های گرافیکی،به در نرم افزاری بودن میخورند،و در نرم افزار،میتوان به راحتی حتی تا بینهایت باند نیز برایش تعریف کرد،و به راحتی به تمامی باند ها در حوزه ی فرکانس دسترسی داشت و تمامی پارامتر ها را از جمله دامنه،فرکانس دقیق،پهنای باند دقیق،و... را تنظیم کرد.

اما اکولایزر های سخت افزاری،انواع مختلفی دارند،در ساده ترین حالت،یک ولوم برای تنظیم فرکانس مورد نظر و یک ولوم برای تنظیم دامنه وجود دارد.اکولایزر های پارامتریک تک بانده همراه با گرافیکی ها به کار میروند.حال،میتوانند در ترکیب های مختلفی ساخته شوند،یک اکولایزر دوکانال که صدای تریبلش یک پارامتریک دو ولوم (یکی دامنه و دیگری فرکانس)و صدای بیسش را یک گرافیکی معمولی کنترل میکند،یا برعکس.در پشت امپلی فایر های مخصوص خودرو ولوم تنظیم فرکانس و کلید انتخاب نوع فیلتر را مشاهده میکنیم.در میکسر دایناکورد سری 3،در کنترل های خط ها،یک اکولایزر 3 بانده وجود دارد که فرکانس های بم و تریبل گرافیکی هستند اما صدای مید به صورت پارامتریک بوده و ولوم تنظیم فرکانس بالای ولوم مید،قرار دارد.(به ولوم های سیاه در این تصویر توجه کنید،که برای تنظیم فرکانس هستند)

خوب فهمیدیم که اکولایزر پارامتریک،میتواند کمی دقیق تر از گرافیکی ها فرکانس مورد نظر ما را تنظیم کند.اکولایزر پارامتریک چند کانال،برای هر حوزه ی فرکانسی،دارای سه ولوم مید،بیس و تریبل است،و برای هرکدام از آنها،ولوم تنظیم فرکانس را میتوان دید.برای تنظیم فلت این اکولایزر ها،بر خلاف اکولایزر های گرافیکی،تمامی ولوم ها را روی وسط نمیگذاریم.ولوم فرکانس بیس را در کمترین حالت،ولوم فرکانس مید را در وسط،و ولوم فرکانس تریبل را در بیش ترین حالت گذاشته،و ولوم دامنه شان را روی وسط میگذاریم.

فرض کنیم یک اکولایزر گرافیکی 5باند در اختیار داریم،و فرکانس ها را تنظیم کرده ایم.اما فرکانس های مید که تنظیمشان کرده ایم،با یکدیگر تداخل دارند و فرکانس هایی ناخواسته را نیز تقویت یا تضعیف میکنند.پس برای اکولایزر های گرافیکی با تعداد باند بالا،علاوه بر دو ولوم دامنه،فرکانس،به یک ولوم دیگر به اسم Q که مخفف کلمه ی کیفیت است،احتیاج داریم.ولوم Q،کارش تنظیم پهنای باند فرکانس های ما است.به دستگاه زیر توجه کنید که یک اکولایزر پارامتریک 5 کانال استریو است.حال،ممکن است ما فرکانس های بیس را روی 80 و مید-بیس را روی 350 تنظیم کرده باشیم.امااین دو با یکدیگر اختلاف دارند و فرکانس های بینشان نیز نا خواسته تقویت میشود اما اگر ولوم Q را کم کنیم،پهنای باند کم شده،در نتیجه اثر این دو باند روی یکدیگر کم شده و مشکل برطرف میگردد.