PUT،مختصر شده ی کلمه ی programmable unijunction transistor به معنی ترانزیستور تک پیوندی قابل برنامه ریزی است.البته برخلاف ujtها،این ترانزیستور ها ساختمانی متشکل از چند لایه دارند،و دارای سه پایه به نام های اند،کاتد و گیت هستند،ساختمانی شبیه به scr ها دارند یعنی PNPN و آند به P اولی وصل است و کاتد به N اخری اما برخلاف SCR ها،PUT ها گیتشان برخلاف وصل بودن به نیمه هادی P وسط،به N وصل است.به ساختمان این ترانزیستور دقت کنید،به این ترانزیستور ها،SCR با گیت آندی نیز گفته میشود:
اما اگرچه که این ترانزیستور ها ساختمانی شبه به SCR ها دارند اما منحنی مشخصه ی این ترانزیستور ها با SCR ها کاملا فرق میکند،ولی این منحنی مشخصه بسیار شبیه به UJT ها است.
کاربرد این ترانزیستور ها در تریگر های SCR ها و اسیلاتور ریکسیشن است.
اما چرا به این ترانزیستور،UJT قابل برنامه ریزی میگویند؟چون منحنی مشخصه ی شبیه به UJT این ترانزیستور ها را میتوان تغییر داد.
این ترانزیستور ها،نیاز به دوعدد مقاومت R1وR2 دارند تا شبیه به UJT ها عمل کنند.مدار معادل به دست آمده،به شکل زیر است،گیت PUT به وسط شبکه ی تقسیم مقاومتی وصل میشود و این شبکه،همانند بیس های ترانزیستور UJT عمل میکند،کاتد این ترانزیستور به زمین،و آند آن ورودی مدار را تشکیل میدهد.نکته ای این ترانزیستور را قابل برنامه ریزی میکند،این است که مقدار مقاومت های R1وR2،دست ما است و ما میتوانیم آنها را تعیین کنیم،اتا η ترانزیستور را به دست اورده یا تغییر دهیم،میدانیم که اتا در ترانزیستور UJT،برای تعیین ناحیه کار و مشخص کردن ولتاژ ورودی مورد نیاز برای روشن شدن UJT بود.در اینجا،چون میتوانیم اتا را تغییر دهیم پس میتوانیم تعیین کنیم که PUT در ازای چه ولتاژ ورودی ای،رون شده و هدایت کند،که پس از روشن شدن،به ناحیه مقاومت منفی میرود و این برای اسیلاتور ساختن،مطلوب است.
فرمول های مورد نیاز برای محاسبات PUT نیز در تصویر زیر اورده شده است.
مثال:اگر ولتاژ تغذیه 10 ولت،R1=6K،R2=4K باشد،و ولتاژ پیوند دیود های درونی آن 0.7 ولت باشد،ولتاژ آند باید چقدر باشد تا PUT روشن شود؟
پاسخ:ابتدا ولتاژ گیت را محاسبه میکنیم که 4 ولت به دست میاید.
سپس،ولتاژ گیت را به علاوه 0.7 میکنیم که میشود 4.7.
در نتیجه،ولتاژ اگر از 4.7 بیش تر شود PUTروشن میشود.
این ولتاژ را میتوان با تغییر دادن مقادیر R1 و R2 ،تغییر داد و عملا منحنی مشخصه PUT را جا به جا کرد!
مدار معادل ترانزیستوری put:
انواع استابیلایزر
