اگر در دنیای الکترونیک،آماتور هستید و میخواهید که مدارات را پیاده سازی کنید،میدانید که پیاده سازی مدارات روی برد بورد،تنها برای کار موقت،و آزمایش،مناسب است.مدارات ساده را نیز میتوان به راحتی روی برد های سوراخ دار معروف به هزار سوراخ،پیاده سازی کرد اما به شرطی که تنها یک یا دو نمونه از آن مدار را بخواهید و مدار نیز ساده باشد.اما،مونتاژ PCB،یک راه حل دائمی برای داشتن مدارات الکترونیکی است.ما در این مطلب،قصد داریم تا تهیه ی یک PCB را به شما آموزش دهیم.اما از موضوع طراحی آن،در نرم افزار ها،صرف نظر میکنیم.
مرحله اول،آماده سازی طرح:پس از طراحی،ابتدا طرح مدار چاپی خود را روی کاغذ معمولی،پرینت بگیرید و از صحیح بودن ابعاد و اندازه ی قطعات،مطمئن شوید،برای انجام ساده ی این کار،قطعاتی همانند آی سی و ترانزیستور را روی کاغذ گذاشته و مطمئن شوید تمامی پایه های آن،در جای خود،هستند.حتی اگر پایه ای میلیمتری نیز روی حفره ی خودش نیوفتاد،آنرا در نرم افزار خود تصحیح کنید.سپس،از درست بودن وارونگی طرح مطمئن شوید،برای این کار،این را در نظر بگیرید که کاغذی که شما چاپ کردید،در واقع دارد بالای برد و مکان قرار گرفتن قطعات را به شما نشان میدهد و اگر از پشت به کاغذ نگاه کنید،درواقع پشت و محل لحیم کردن پایه های قطعات بر روی برد خود را خواهید دید.پس اگر نوشته ای روی برد دارید،طبیعی است که هنگام چاپ شدن روی کاغذ،از روبه رو،وارونه به نظر برسد.دقت کنید که اگر برد را وارونه چاپ کنید،تمام کار را بیهوده رفته اید و با قرار دادن و لحیم کردن قطعات دارای بیش از دو پایه،بر روی پشت برد،کار قشنگی نخواهد بود.
حال،پس از برسی نهایی طرح،نوبت به چاپ آن روی کاغذ گلاسه نازک میرسد.کاغذ گلاسه،با حرارت،به جوهری که بر رویش چاپ شده،اجازه ی کنده شدن میدهد.اما نکته ی بعدی،پرینتر است.دقت کنید که پرینتر حتما باید لیزری باشد،و کارتریج آن تمام خطوط برد را به صورت کاملا مشکی،و بدون هیچ نقطه ی سفید ناشی از ضعیف بودن یا شارژ دوباره شدن کارتریج،پرینت بگیرد.
شست و شو:حال نوبت به فیبر میرسد.ابتدا فیبر خام را تهیه و با ابعاد مورد نیاز،برش دهید.سپس،فیبر را باید با سمباده ای نرم،و مایع ظرف شویی،و آب گرم،کاملا بشورید طوری که بعد از شستن،قطرات آب خودشان از فیبر پایین بروند و هیچ قطره ای و هیچ لکه ای،روی فیبر نماند،فیبر کاملا صیغلی باشد.اگر هم قطره ی آبی روی فیبر باقی ماند آنرا با احتیاط با دستمال کاغذی،پاک کنید طوری که هیچ لکه ای روی فیبر نیوفتد.(من خودم،با سیم ظرف شویی مخصوص و با دقت،این مرحله را انجام میدادم،دقت کنید مس را بیش از اندازه نسایید.)
بعد از خشک کردن،مطمئن شوید که هیچ غباری روی فیبر نمیشیند،سپس،طرح پرینت گرفته شده را نیز تمیز کنید.
اتو کشی:حال،نوبت مرحله ی اتو کشیدن میرسد.در این مرحله،کاغذ را به صورتی که خطوط پرینت گرفته شده اش بر روی فیبر بیوفتد،روی فیبر قرار دهید.اتو را داغ کنید اما دقت کنید که تمامی آب و بخار اتو را قبلا تخلیه کرده باشید،کوچکترین بخاری که اتو روی کار بزند،کار خراب میشود.سپس تمامی نقاط کاغذ را با اتو روی فیبر به آرامی بچسبانید،دقت کنید نباید هوایی بین کاغذ و فیبر باقی بماند.در این مرحله،با احتیاط،تمامی نقاط فیبر را با اتو باید بکشید و اشکالی ندارد اگر مقداری(به اندازه ای که کاغذ بریده یا جدا نشود)با اتو بر روی فیبر،فشار بیاورید.اتو کشیدن فیبر حدود 10تا15 دقیقه طول میکشد تا زمانی که کاغذ،زرد شود و خطوط نیز از پشت کاغذ خود را نشان دهند.
کندن کاغذ:سپس در مرحله ی بعد،یک ظرف آب سرد به همراه مقدار کمی مایع ظرف شویی،آماده کنید.برد را داخل ظرف بندازید و بگذارید تا کاغذ باقی مانده،قشنگ خیس شود،سپس به آرامی با دست اقدام به جدا سازی کاغذ ها از روی برد،کنید.در این مرحله بسیار دقت کنید که خطوط مشکی را از بین نبرید،اما در عین حال کاغذ را به خوبی از آنها،جدا کنید.در این مرحله،اگر قسمت کوچکی از خطوط برد،از بین رفت هیچ اشکالی ندارد،آنرا با ماژیک های غیر وایت برد یا ماژیک سی دی،ترمیم کنید اما اگر که دیدید خطوط مشکی زیادی از بین رفت و خطوط به خوبی بر روی فیبر نچسبیده بودند،نشان دهنده ی این است که مرحله ی اتوکشی،به خوبی انجام نشده است،که اشکالی ندارد فقط باید دوباره برد را بشورید و مراحل بعدش را تکرار کنید.
تمیز کاری فیبر:پس از اتمام بردن کاغذ ها از روی برد،به سوراخ هایی که محل قرار گرفتن پایه های قطعات است،دقت کنید،به علت ریز بودن،ممکن است در آنجا هنوز کاغذ وجود داشته باشد،یا همچنین قسمت هایی که خطوط مدار بسیار نزدیک به هم هستند،و به راحتی با دست،کاغذ ها پاک نمیشوند و ممکن است اگر زیادی فشار بیاورید،خطوط مشکی از بین بروند.با یک سوزن،با احتیاط،اقدام به پاک سازی این کاغذ های باقی مانده نمایید.کاغذ های بین خطوط،باعث میشوند که اسید نتواند مس آن قسمت ها را به خوبی حل کند،و در نهایت باعث اتصال کوتاه میشوند،کاغذ های وسط سوراخ ها هم باید برداشته شوند چون در هنگام سوراخ کاری آنها،اگر مته بر روی مس قرار بگیرد،سر میخورد و باعث خراب شدن جای پایه های قطعات میشود.اما مته،فیبر را به خوبی سمبه میکند.در نهایت فیبر را فقط با آب،بشورید و بگذارید خشک شود،برسی نهایی را انجام دهید زیرا در مرحله ی بعدی،اسید کاری،اگر خطایی وجود داشته باشد دیگر نمیتوانید از آن فیبر استفاده کنید.
اسید کاری:اسید هایی که حلال مس هستند،به دو صورت پودری و مایع،در بازار موجود میباشند.من به شخصه تفاوت زیادی بین نوع پودری و نوع مایع آن ندیدم.
اسید های مایع را باید با نسبتی که بر روی آن نوشته،با آب جوش مخلوط کنید،و اسید های پودری را تقریبا با نسبت 1/2یا 1/3 مقدار آب،اسید بریزید.دقت کنید هرچه آب گرم تر باشد و هرچه اسید غلیظ تر،زود تر برد شما آماده میشود،اما باید دقت داشته باشید که اسید خیلی خیلی غلیظ و قوی باعث خورده شدن خطوط مسی مدار خواهد شد.اسید ضعیف هم زمان کار را بالا میبرد.پس از انداختن برد در ظرف اسید،ظرف را به خوبی ولی با احتیاط،تکان دهید،خواهید دید بعد از یک تا دو دقیقه،اسید از گوشه های برد شروع به خوردن برد میکند و برد را زیر نظر داشته باشید تا اخرین قسمت های مسی اضافه اش،توسط اسید خورده شود،حدود 15 ثانیه بعد،اگر مطمئن بودید تمامی مس های اضافه خورده شده،برد را بیرون بکشید.حال،دوباره با انباده ای نرم یا سیم،برد را بشویید تا خطوط مسی اصلی مدار،از زیر جوهر های پرینترتان،نمایان شوند!در نهایت،با مولتی متر،خطوط را مورد برسی قرار دهید که همه ی خطوط،کاملا سالم باشند و قطع نباشند و همچنین،هیچ خطی با خط دیگر،دارای اتصال کوتاه نباشد.
سوراخ کاری:در آخرین مرحله،باید برد را سوراخ کاری نمایید.برای این کار،به یک اداپتور 12 ولت 3آمپر به بالا،یک آرمیچر قوی(جانسون)،و یک سه نظام بسیار مرغوب،نیاز خواهید داشت.چرا سه نظام بسیار مرغوب؟چون در این کار که معمولا از مته های زیر 1.5 میلی متر استفاده میشود،لق زدن مته بسیار مهم است،مته باید کاملا صاف بچرخد،وگرنه شما هنگامی که میخواهید جای پایه را سوراخ کنید،مس های اطراف پایه را نیز ممکن است خراب کند،پس ابتدای کار،از صاف چرخیدن مته مطمئن شوید.همچنین،همیشه از مته های نو و تیز استفاده کنید،بعد از سوراخ کاری یک یا دو برد،مته ها خاصیت خود را از دست میدهند.هنگام سوراخ کاری مراقب مس های اطراف سوراخ ها باشید که از بین نروند.
در نهایت،برد شما آماده ی مونتاژ قطعات الکترونیکی و ساخت مدار خواهد بود.اگر مبتدی هستید،100%در بار اول،موفق نخواهید شد یک پی سی بی تمیز از آب در بیارید،اما هنگامی که دستتان توی کار راه بیوفتد،با همین روش اتو،PCB های نیمه حرفه ای و حتی دو رو را نیز میتوانید چاپ کنید.